Şəhər küçələrinin növləri

Keçən yazıda şəhərlərin yolları haqqında bəhs etmişdim, bu dəfə isə küçələrdən danışmaq istərdim. Şəhərlərin küçə şəbəkəsi qan-damar sistemidir və qan-damar sistemində olduğu kimi küçələrin fərqli funksiyaları var. Bəzi küçə növlərinin daha çox nəqliyyat funksiyaları var, bəzilərinin isə daha az. Bu yazıda həmdə küçələrin mümkün transformasiyasını bir qədər nümayiş etmək istərdim. Bu məqalədə küçə transformasiyalarının məntiqi və əsasları haqqında geniş şəkildə yazmışdım.  

Əsas magistral (arterial) prospektlər

Əsas prospektlər şəhərin müxtəlif rayonlarını birləşdirən küçələrdir. Bu tip küçələrin çox vacib nəqliyyat funksiyası var: həm ictimai nəqliyyat  həm avtomobillərin intensiv hərəkəti baxımından. Bakı şəhərinin bir neçə əsas prospekti var və problem ondan ibarətdir ki, onların avtomobil buraxılışı funksiyası xüsusi ilə qabardılır. 

Məsələn bu görünüşdə olan Heydər Əliyev prospekti:

Hazırda belədir:

Babək prospekti:

Nobel prospekti:

Beləliklə əsas prospektlərə daha çox sürətli yox xüsusiyyəti verilir və ya ən azından buna cəhd edilir. Bu isə yanlış həll yoludur.

Bəs müasir yanaşma nə deyir? Müasir yanaşma deyir ki, belə bir geniş prospektdə ictimai nəqliyyat üçün daha əlverişli şərait yaratmaq olar.

Əvvəl:

Sonra:

Daha dar prospektdə belə etmək olar. Əvvəl:

Sonra:

Şəhər əhəmiyyətli iri küçələr

Bu küçələrin də ( bəzən isə onları adı prospektdir) çox vacib nəqliyyat funksiyaları var, lakin əsas prospektlərdən fərqli olaraq burada piyada və biznes aktivliyi daha  aktiv olur. Bakı şəhərində bu tip küçələr həm birtərəfli həm də iki tərəfli olur. Avtomobillərin sürəti belə küçələrdə 50 km/s-dan çox ola bilməz.

Məsələn İnşaatçılar prospekti:

Və ya Üzeyir Haçıbəyov küçəsi:

Azadlıq prospekti:

Hüseyn Cavid prospekti:

Təəssüf ki, belə küçələrdə də piyadaların, velosipedçilərin və ictimai nəqliyyatın maraqları ikinci plandadır. Digər problem odur ki,  Bakı şəhərində kifayət qədər iri birtərəfli küçələr var, daha ətraflı burada 

Müasir yanaşmada küçələr belə qurulur. Bir tərəfli küçələr belə halda olduqda:

Bu cür yenidənqurulur:

İkitərəfli küçə əvvəl:

Və sonra:

Lokal küçələr

Lokal küçələrdə hərəkətin təşkilində tam prioritet piyadalara və velosipedçilərə verilməlidir. Avtomobillərin sürəti belə küçələrdə 30 km/s-dan çox ola bilməz.

Məsələn belə:

Və ya belə:

Ortaq küçələr

Təəssüf ki, Bakıda ortaq küçələr yoxdur. Ortaq küçədə piyada səkisi olmur bütün yol ortaqdır. Avtomobillərin sürəti belə küçələrdə 10-15 km/s-dan çox ola bilməz. Bunun üçün xüsusi nişan da var:

Ortaq küçə ola biləcək küçə şəhərin mərkəzində çoxdur, lakin onlar hazırda xaotik parkinq üçün istifadə olunur:

Ortaq küçə nümunəsi:

Və ya belə:

Tam piyada küçəsi

Bakı şəhərində belə küçələr var və hamı onları tanıyır: Nizami küçəsinin bir hissəsi (Torqovaya), Nigar Rəfibəyli və Rəsul Rza  küçələrinin bir hissəsi, Fəvvarələr meydanı və Məmmədəmin Rəsulzadə küçəsi. Şəhərin bəlkə də ən aktiv küçələridir.